ხელფასის კალკულატორი
![ხელფასის კალკულატორი](/media/images/salary_calculator.webp)
ჩვენს დროში „ხელფასი“ საყოველთაოდ მიღებული და ცალსახა ცნებაა, მას იღებენ დასაქმებულთა უმრავლესობა: როგორც საჯარო მოხელეები, ისე კერძო ორგანიზაციები, რომლებიც პერსონალში არიან. შემსრულებელთა მხოლოდ მცირე ნაწილი, როგორც წესი, უნიკალური და შეუცვლელი უნარებით/ცოდნით, იღებს არა ხელფასს, არამედ ერთჯერად გადასახადს, რომლის ღირებულება არ არის ფიქსირებული და მოლაპარაკება ხდება ინდივიდუალურ საფუძველზე.
ხელფასი
ხელფასის პრინციპი, ანუ ფულის გადახდა შესრულებული სამუშაოსთვის, ამა თუ იმ ფორმით არსებობდა ჩვენს წელთაღრიცხვამდეც. შეიცვალა მხოლოდ ჯილდოს სახეები, მაგალითად, ფულის ნაცვლად დამსაქმებლებს შეეძლოთ გადაეხადათ ღირებული რესურსებით და სხვა მატერიალური სარგებლით. ასე რომ, ჩვენს წელთაღრიცხვამდე 550-450 წლებში ეზრას წიგნში (סֵפֶר עֶזְרָא) იყო აღწერილი გადახდის ერთ-ერთი უჩვეულო (ჩვენი დროისთვის) მეთოდი: სუფრის მარილი. მის წარმოებას მთლიანად სახელმწიფო აკონტროლებდა და სუბიექტები რეგულარულად იღებდნენ „მარილს სამეფო კარიდან“.
ნატრიუმის ქლორიდი მრავალი საუკუნის განმავლობაში იყო ერთ-ერთი ყველაზე ღირებული რესურსი და მარილით გადახდის ტრადიცია ფართოდ იყო გავრცელებული ევროპის ქვეყნებში და ძირითადად ძველ რომში. ლეგიონერებს აძლევდნენ სუფრის მარილს, რომლის სახელწოდებაც ლათინურად წერია, როგორც sal. აქედან გაჩნდა ვერსია, რომ სიტყვა "ჯარისკაცი" (ჯარისკაცი) მომდინარეობს ფრაზიდან "მარილი მიეცი" (sal dare). თითოეულ ქვეყანაში მას თავისებურად ეძახდნენ, მაგრამ მთავარი ლათინური სახელის თანხმობით: საფრანგეთში - salaire, ესპანეთში - salario და ბრიტანეთში - ხელფასი.
მიუხედავად იმისა, რომ ძველ რომში ყველა ლეგიონერს (ისევე როგორც ბევრ საჯარო მოხელეს) აძლევდნენ სუფრის მარილს, ყოველკვირეული/თვიური ხელფასი არ იყო გავრცელებული. როგორც წესი, თანამშრომელი ანაზღაურებას იღებდა იმავე დღეს - სამუშაოს დროისა და მოცულობის მიხედვით. ევროპაში ყველაზე გავრცელებული იყო საათობრივი, დღიური და სამუშაო ანაზღაურება და - XVIII-XIX საუკუნეებამდე.
ინდუსტრიულმა რევოლუციამ შეცვალა სიტუაცია, როდესაც დაიწყო მსხვილი კორპორაციები ათასობით თანამშრომლით. მათი ანაზღაურება სტანდარტიზებული იყო და კვლავ გამოიხატება ხელფასად, ფიქსირებული თანხა, რომელსაც მუშაკი იღებს კვირაში ან თვეში. მე-20 საუკუნის მეორე ნახევარში ხელფასზე წახალისების სახით დაიწყო პრემიების, პრემიების, დანამატებისა და შეღავათების დამატება. ეს სისტემა ჯერ კიდევ იხვეწება და მნიშვნელოვნად განსხვავდება სხვადასხვა კერძო და საჯარო კომპანიაში.
საინტერესო ფაქტები
- გაეროს კეთილი ნების ელჩებს მსოფლიოში ყველაზე მცირე ხელფასი აქვთ. ისინი მოხალისედ იღებენ თავიანთ პროფესიულ მოვალეობებს და იღებენ მხოლოდ 1 დოლარს წელიწადში.
- სინგაპურის პრეზიდენტი ამჟამად ყველაზე მაღალ ხელფასს იღებს. არაოფიციალური მონაცემებით, ის წელიწადში დაახლოებით 1 500 000 SGD-ს იღებს.
- თუ ვსაუბრობთ ყველაზე მაღალ საშუალო ხელფასზე (მოსახლეობას შორის), მაშინ ნორვეგია მსოფლიოში წამყვან პოზიციას იკავებს. აქ საშუალო თვიური შემოსავალი არის $5000.
- ხელფასების გაზრდის მოთხოვნა ყოველთვის არ არის კარგი იდეა. ეს დაამტკიცა თომას ედისონმა, რომელმაც თავისი მუშების მოთხოვნის საპასუხოდ, მათი შრომა სრულიად ახალი ტექნოლოგიების დანერგვით ჩაანაცვლა.
- ჰენრი ფორდმა, Ford Motor Company-ის დამფუძნებელმა, თავისი ქარხნის 11 წლის იუბილეზე გააორმაგა ყველა თანამშრომლის ხელფასი.
- Apple-ის ცნობილ მფლობელს სტივ ჯობსს ოფიციალურად უხდიდნენ წელიწადში 1 დოლარს თავის თანამდებობაზე. მაგრამ ამან ხელი არ შეუშალა მას ყოველწლიურად დირექტორთა საბჭოსგან 70 000 000 აშშ დოლარის პრემიის მიღებაში.
- იაპონიაში დასაქმებულს შეუძლია ხელფასის მნიშვნელოვანი ზრდა მოელოდეს, თუ მას შეუძლია გააკეთოს თავისი სამუშაო სახლში ყოფნის დროს. სარგებლობს დამსაქმებელიც, რომელიც ამით ზოგავს საოფისე ფართის აღჭურვასა და დაქირავებას.
თითოეულ ქვეყანაში ხელფასები განსხვავებულად იხდიან: ფიქსირებული თანხის სახით, ბონუსებით, დანამატებით, გამოქვითვებით ან მათ გარეშე. გადახდების სიხშირე ასევე განსხვავებულია, თუ შეერთებულ შტატებში ყოველკვირეული ხელფასები ყველაზე გავრცელებულია, მაშინ დსთ-ს ქვეყნებში ჩვეულებრივია გადახდების გაკეთება თვეში ერთხელ. მაგრამ ამის ანაზღაურება შესაძლებელია ბონუსების სისტემით, როდესაც ხელფასი არსებითად იხდის თვეში 2-ჯერ: ბონუსის სახით, შემდეგ კი დარჩენილი ხელფასის სახით.